Into the white night puppies were born
into the golden light were thrown
Ten projekt to reinterpretacja snu o białym świetle. Podczas białych nocy słońce zachodzi na chwilę, ale jego światło wciąż widać na horyzoncie. Nocne niebo jest raczej niebieskie niż ciemne. Białe światło w Finlandii może powodować u niektórych bezsenność, a inni doświadczają żywych, dziwnie intensywnych snów.
Jest to senna, spokojna opowieść o poszukiwaniu tożsamości i postpamięci. Przyjeżdżam do Finlandii od 10 lat. Za każdym razem wracam uzdrowiona, spokojniejsza. Przez ostatnie 2 lata przyjeżdżamy razem z moją córką, która jest pół Finką, pół Polką. Odkrywa swoje karelskie dziedzictwo, uczy się języka, którego nie zna zbyt dobrze, przebywa w naturze, która dla miejskiego dziecka może być czasem przerażająca i musi radzić sobie z całym pięknem, ale także lękami dzieciństwa. Jej rodzina w dużej mierze pochodzi z fińskiej Karelii.
Finlandia musiała oddać część fińskiej Karelii Związkowi Radzieckiemu po wojnie zimowej 1939-40. Ponad 400 000 ewakuowanych z cedowanych terytoriów ponownie osiedliło się w różnych częściach Finlandii, stanowiąc wówczas 10% całkowitej populacji. Karelskie dziedzictwo jest widoczne we wspomnieniach rodzinnych, postpamięci, zanikających odniesieniach w kulturze popularnej, w prawosławiu, zwyczajach i otoczeniu domowym. Według Marianny Hirsch postpamięć opisuje sposób, w jaki ci, którzy faktycznie nie doświadczyli danego wydarzenia, mogą je „zapamiętać" poprzez „wyobrażeniową inwestycję, projekcję i kreację" (Hirsch 2008, 107). Postpamięć przybiera formę opowieści i obrazów przeszłych wydarzeń, które mogą być zbliżone do pamięci w swojej sile afektywnej, wyrażanej przez kolejne pokolenia.
Częścią projektu są karelskie wierzenia, modlitwy i zaklęcia. W źródłach karelskich pojawia się m.in. postać tietäjä - wszechwiedzącego, szamana, pośrednika i rytuał proškenja - uzdrawiania.
„Kiedy byłam młoda, byłam słaba i chorowita aż do piętnastego roku życia. Moja matka starała się dla mnie jak najlepiej, abym wyrosła na zdrową. Zabierała mnie do tietäjäs, by mnie leczyć. Kiedy byłam dziewczynką, wiele razy przechodziłam wizytę proškenja z tietäjä. Wdowa po Arhippie, tietäjä, wiele razy przychodziła do naszego domu, aby zabrać mnie na wizytę proškenja. Kiedy nie była w stanie mi pomóc, mama zapraszała „babcię Fedotę", aby mnie wyleczyła. Babcia była doskonałą tietäjä, wyleczyła mnie.- Wróżba wykazała, że moja dolegliwość pochodzi z lasu. Przed nami była więc wizyta proškenja w lesie. Babcia chwyciła mnie za rękę i zaprowadziła do lasu. Kiedy byliśmy w wystarczającej odległości i babcia była pewna, że nikt nas nie zobaczy, zaczęło się kłanianie…" (Suistamo. 1958. Paraskeeva Makkonen, 72 lata)
Podążając za monografią Laury Stark, pracowałam nad karelskimi ustnymi świadectwami, snami, legendami i modlitwami z tego regionu. Dołaczyłam również fragmenty popularnych piosenek o Karelii. Chciałbym podziękować za pomoc Terhi Salokannel-Stenberg.
W części dźwiękowej projektu wykorzystałam generatywny głos AI, oparty na sklonowanym głosie bohaterki opowieści. Głos,wiek i akcent przestaje być wyznacznikiem indywidualności. Ale to także próba stworzenie głosu wspólnej pamięci i zbiorowej podświadomości, głosu przemawiającego przez medium, przy całej niemożliwości tego zadania.
Integralną częścią projektu jest tekst ariela rosé, poety, eseisty, pisarza . Nad spójnością i kształtem projektu czuwała kuratorka Agata Grzych.
Chcę towarzyszyć bohaterce w tym śnieniu Karelii. I odkryć więcej, odtwarzając i interpretując ogólne marzenie o dzieciństwie, braku przynależności, karelskiej przeszłości, tajemnicy i odkryciu.
Bo celem fotografii nie jest dokumentowanie, prawda?
Ludzie:
Jagoda Malanin - fotografka. Absolwentka programu mentorskiego Sputnik Photos, Nikon NOOR Academy i Jastrzębskiej Szkoły Fotografii. Finalistka Sony World Photography Awards 2023, w konkursie profesjonalnym, w kategorii “Martwa natura”. W 2021 opublikowała książkę autorską w programie mentorskim Image Threads oraz wzięła udział w wystawie online w magazynie Der Greif, (kuratorka Anna-Alix Koffi). W ramach SWPA 2023 jej prace z serii Cryogenia można było obejrzeć w Somerset House w Londynie, Museo Diocesano w Mediolanie, a od 17 listopada w Willy Brandt Haus w Berlinie. Wystawiała m.in we wrocławskiej galerii Miejsce przy Miejscu 14 (kurator Łukasz Rusznica), Galerii u Agatki (kuratorka Agata Grzych), wrocławskim BWA, Warszawie, Łodzi i Porto. Współtworzy kolektyw Hydroza. Interesuje się ideą spontanicznej architektury, ciała i opresji, pracuje głównie z fotografią i przedmiotami.
https://jagodamalanin.com
https://www.instagram.com/jagodamalanin
Agata Grzych - kuratorka, fotografka. Absolwentka WSF AFA we Wrocławiu i UAP (dawniej ASP) w Poznaniu na wydziale Komunikacji Multimedialnej oraz podyplomowych studiów „Wiedza o Sztuce" na UWr. Pracuje jako wykładowczyni w WSF AFA oraz na Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim. Uczestniczyła w wielu wystawach m.in. na Fotofestiwalu w Atenach, Miesiącu Fotografii w Bratysławie, Międzynarodowym Festiwalu Fotografii w Łodzi. Jest założycielką dziewczyńskiego kolektywu artystycznego #Thinkpink gang.
Jest kuratorką ponad 50 wystaw we współpracy z BWA Wrocław, Galeria Entropia, Tiff Festival, oraz we własnej galerii „Galeria u Agatki". Prowadzi autorską audycję o sztuce „Artefakty" w Radiu LUZ. W swojej twórczości podejmuje się tematów związanych przede wszystkim z religijnym kiczem, czasem zajmuje się niezobowiązującą fotografią dokumentalną.
ariel rosé - poeta, autor tomu wierszy z ilustracjami wydanego pod imieniem Alicja Rosé: Północ. Przypowieści, Znak 2019 i morze nocą jest mięśniem serca, PIW 2022. Nominowany do nagrody Najpiękniejsza Książka 2015 za ilustracje do książki J. Iwaszkiewicza Kocia książka, Oficyna Wydawnicza Wilk & Król 2015. Za ilustracje do książki Magdaleny Tulli Ten i tamten las, Oficyna Wydawnicza Wilk & Król 2017 otrzymał Warszawską Nagrodę Literacką oraz był nominowani do Międzynarodowej Nagrody IBBY. Ostatnio przetłumaczył z francuskiego i zilustrowali książkę Laury Ulonati Dans tout le bleu, Actes Sud 2021 (Cały ten błękit, Wydawnictwo Nowe 2022) oraz tom Tańcząc w Odesie Ilyi Kamińskiego, który ukaże się nakładem Pogranicze.
Należy do Unii Literackiej, Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury w Polsce, Circolo Scandinavo w Rzymie i Litteratur på Blå w Oslo.
Obecnie współtworzy międzynarodowy projekt Both Sides of the Border Face East z koncentracją na Europie Środkowo-Wschodniej, pod patronatem Marci Shore. Projekt wspierany jest przez Fundację Jana Michalskiego i Instytut Renesansu. Tegoroczna edycja poświęcona jest wojnie w Ukrainie.
https://www.arielrose.art/
https://www.facebook.com/rosealeira/
Podziękowania:
Wystawę wydrukowano dzięki uprzejmości firmy Epson na Epson SureColor SC-P9500,
Papier: Epson Premium Luster
Pomoc i wsparcie lingwistyczne:Terhi Salokannel-Stenberg
Otwarcie wystawy odbędzie się 26 października o godzinie 19:00
wystawa otwarta: 26.10-10.11.2023
środa-piątek 16-20
sobota-niedziela 12-20
Zapraszamy!
zespół FPW
Dokumentacja wystawy: Joanna Szpak-Ostachowska
